Bijna iedereen in Nederland doet aan vrijwilligerswerk en bijna iedereen doneert aan het goede doel. Het kan ook zomaar zijn dat u beiden doet, want goed doen zit ons in het DNA. 40% van de Nederlanders doet vrijwilligerswerk en met elkaar doneren wij jaarlijks bijna 6 miljard euro aan uiteenlopende goede doelen. Gelukkig is dat ook te zien nu het erop aankomt, omdat het coronavirus de wereld steeds langer in zijn greep houdt. Overal ontstaan mooie (lokale) initiatieven om elkaar samen door deze crisis heen te helpen. De charitatieve fondsen spannen zich nu extra in. Een mooi voorbeeld is de noodhulp die verschillende Nederlandse fondsen gaven op de Caribische eilanden toen er voor een grote groep inwoners heel simpel geen eten of drinken was. Dan zie je dat de continuïteit van filantropie, juist nu in crisistijd van wezenlijk belang is. Meer voorbeelden kunt u bekijken op de site van de FIN, waar gezamenlijke Corona-initiatieven een podium krijgen. 

Samenwerking 

Binnen de filantropie wordt veel samengewerkt. Dat geldt zeker voor de charitatieve fondsen, verenigt binnen de FIN, de branchevereniging van fondsen en foundations. Door het onderling uitwisselen van kennis en kunde en gezamenlijke initiatieven, werken de leden van de FIN samen met als doel de maatschappij gezonder, rechtvaardiger, duurzamer en mooier te maken. De FIN is een van drie partners van de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie (SBF) en vertegenwoordigt als zodanig de filantropie bij de overheid en in de politiek. Als SBF maken wij ons sterk voor de initiatieven die fondsen en foundations nemen voor het publieke belang en zetten ons in om de filantropie onder de publieke aandacht te brengen. Het belang van de filantropie wordt gelukkig erkend door de overheid. Minister Dekker verwoordde dat als volgt in de Tweede Kamer: ‘De waarde van filantropie ligt niet uitsluitend in de maatschappelijke impact van goede doelen. Filantropie geeft ruimte aan burgers om vanuit altruïstische motieven een steentje bij te dragen aan de maatschappij. Dit versterkt de banden tussen mensen en gemeenschappen en bevordert de sociale cohesie.’ 

Een keerzijde is de regeldruk 

Toch is er ook een keerzijde aan de aandacht die de overheid heeft voor de filantropie en die heet ‘administratieve lasten’. Het lijkt soms alsof de overheid alle problemen wil oplossen met regelgeving. In plaats van een oplossing brengt dit maar al te vaak een extra probleem met zich mee: regeldruk. Alle sectoren worden daarmee geconfronteerd en dus helaas ook de filantropie. Dat terwijl die sector voornamelijk wordt gedragen door vrijwilligers, die dus ook een te groot deel van hun tijd moeten besteden aan regelgeving. Natuurlijk heeft iedereen er belang bij om misstanden te voorkomen en niemand wil dat de filantropie wordt misbruikt. Maar hoe groot zijn deze risico’s en hoe verhouden zij zich tot de regeldruk? 

Zonder vertrouwen van het publiek functioneert de filantropie niet 

De filantropie heeft een stevig eigenbelang om de sector zuiver te houden. Zonder vertrouwen van het publiek kan de sector simpelweg niet functioneren. Zij is namelijk geheel afhankelijk van vrijwillige inzet, vrijwillige donaties en samenwerking met de hele samenleving. Juist daarom wordt de eigen verantwoordelijkheid zeer serieus genomen. Dat blijkt ook uit de keurmerken en codes in de sector. Een van de bekendste is de CBF Erkenning voor de fondsenwervende instellingen. Dat houdt in dat alleen goede doelen die aan strenge kwaliteitseisen voldoen, deze Erkenning kunnen krijgen. Zo weet u zeker dat Erkende Goede Doelen daadwerkelijk bijdragen aan een betere wereld. Voor onze leden is er de FIN Code Goed Bestuur, ter borging van good governance bij de fondsen. 

Geef burgers de ruimte om mee te denken, mee te doen en te geven! 

De inzet van burgers om goed te doen is uniek, vaak vernieuwend en is juist nu van groot belang. Maar ook straks in de post-coronatijd, als we de economie weer moeten opbouwen en de maatschappelijke gevolgen van de crisis samen het hoofd moeten bieden. Dan is de inzet en betrokkenheid van al die actieve mensen belangrijker en relevanter dan ooit en hebben donateurs, vrijwilligers, bijdragen van fondsen en loterijafdrachten enorme impact. Wij vinden dat de overheid meer kan vertrouwen op de eigen verantwoordelijkheid binnen de sector. Mocht er toch aanvullende regelgeving nodig zijn, kan dat veel gerichter en slimmer. In 2021 zijn er Tweede Kamer- verkiezingen en dat is dan ook een goed moment om aandacht te vragen voor iedereen die zich inzet om goed te doen. Wij hebben alle politieke partijen gevraagd om filantropie in het verkiezingsprogramma op te nemen met als kernthema: ‘Geef burgers de ruimte om mee te denken, mee te doen en te geven!’ Dit thema wordt uitgewerkt in diverse concrete voorstellen, waaronder: 

 • Stimuleer het particulier initiatief en wees terughoudend en proportioneel met regels en beperkingen. Neem zelfregulering als uitgangspunt. 

 • Maak gebruik van de organiserende en innovatieve kracht van de maatschappelijke initiatieven bij de aanpak van vraagstukken die een brede samenwerking vereisen. 

 • Stimuleer de motoren van de filantropie: vrijwilligerswerk en donaties. Beide zijn de komende tijd hard nodig, maar niet vanzelfsprekend. Door de coronamaatregelen wordt vrijwilligerswerk er niet makkelijker op en de economische neergang bedreigt de donatieopbrengsten. Door de ANBI giftenaftrek te vereenvoudigen en te verruimen kan de noodzakelijke positieve impuls worden gegeven.

Artikel verschenen in nieuwste editie van Schenken & Nalaten aan Goede doelen